Bez soli trudno wyobrazić sobie życie. Ten popularny dodatek do potraw pozwolił ludzkości na konserwację żywności, dzięki czemu częściowo przestaliśmy być zależni od występujących pór roku. Jednak pojawia się pytanie, czy sól jest zdrowa, a także jaką powinniśmy wybrać, biorąc pod uwagę nasze potrzeby.
Czym jest sól?
W skład soli kuchennej wchodzą kationy sodu i aniony chlorkowe, tym samym sól jest krystalicznym związkiem chemicznym. Z tej przyczyny odgrywa kluczową rolę w regulowaniu gospodarki wodnej oraz kwasowo-zasadowej organizmu człowieka.
Wpływ na zdrowie
Ze względu na to, że głównym składnikiem soli jest kation sodu, sól może być źródłem wielu zagrożeń w życiu człowieka, szczególnie gdy przyjmowana jest w zbyt dużej ilości bądź kiedy jest stosowana zbyt często.
Zbyt wysoka zawartość chlorku sodowego w diecie, a zwłaszcza utrzymująca się długotrwale, stanowi czynnik ryzyka występowania choroby nadciśnieniowej. Organizm stara się pozbywać nadmiaru sodu, który jest wydalany przez nerki, jednakże nerki nie są w stanie wyeliminować sodu, gdyż gromadzi się on we krwi, zatrzymując wodę w organizmie. Tym samym dochodzi do zwiększenia objętości roztworu krwi, co z kolei zwiększa nacisk na serce i zarazem powoduje zwiększenie ciśnienia tętniczego. Dlatego też zaleca się, aby dzienne spożycie soli nie przekraczało 5 gramów (łyżeczka). Szczególnie uważne powinny być osoby, które już zmagają się z wysokim ciśnieniem i chorobami układu krążenia.
Dostrzega się również korelację pomiędzy spożywaniem soli a występowaniem otyłości. Wynika to z tego, że większość produktów zawierających sól jest bogata również w tłuszcz i węglowodany, dlatego też może dojść do pogłębienia się naszych dolegliwości zdrowotnych.
Pamiętajmy, że działanie sodu w organizmie jest równoważone przez zasoby potasu, dlatego też osoby, które mają dietę ubogą w zasoby potasu lub przyjmują leki, które te zasoby pomniejszają, powinny ograniczyć spożywanie soli.
Rodzaje soli
Na polskim rynku jest dostępnych wiele rodzajów soli, a w szczególności: sól kamienna (jodowana i niejodowana), sól kuchenna, sól himalajska, celtycka, hawajska, morska i inne. Niestety, informacje na ich temat bywają nieprawdziwe, a zwłaszcza informacje w zakresie składu chemicznego.
Sól kamienna – do jej wydobywana dochodzi metodą górniczą z dużych głębokości w kopalniach soli. Jest nieprzetworzona, zawiera wiele cennych minerałów. Najpierw jest kruszona i mielona, a następnie sortowana. Można uzyskać zarówno sól drobnoziarnistą, jak i gruboziarnistą. Warto pamiętać, że solą kamienną jest również np. sól kłodawska wydobywana w Kopalni Soli w Kłodawie.
Sól kuchenna (inaczej sól stołowa) – jest to zazwyczaj czysty chlorek sodu pozbawiony składników mineralnych. To, czym się cechuje, to stosunkowa niższa cena od innych rodzajów soli.
Sól morska – do jej wytworzenia dochodzi poprzez naturalne odparowywanie wody morskiej o dużym zasoleniu. Jest bogatym źródłem cennych pierwiastków, w tym magnezu, litu, selenu, cynku, a także jodu. W opinii wielu lekarzy i dietetyków jest postrzegana jako najzdrowsza. Ta sól ma zazwyczaj mocniejszy smak, dlatego warto dodawać jej znacznie mniej do potraw.
Sól himalajska — ma zazwyczaj wyższe stężenie magnezu i potasu w stosunku do polskiej soli. Głównie wydobywa się sól himalajską z terenów dzisiejszego Pakistanu, gdzie dawniej występował ocean. Jest to sól czysta – gdy niegdyś tworzyły się jej złoża, nie istniały zanieczyszczenia, które obecnie występują. Prawdziwa, himalajska sól powinna być wydobywana ręcznie. Jej spożywanie ma być pomocne w regulowaniu poziomu cukru we krwi, ciśnienia. Uważa się, że wpływa pozytywnie na układ oddechowy i poprawia przewodnictwo nerwowe. Wykorzystuje się ją również do ciepłych okładów, jak i w kosmetyce – do złuszczania naskórka i łagodzenia dolegliwości związanych z suchą skórą. Nie ma jednak badań, które potwierdziłyby, że jest znacznie zdrowsza od innych rodzajów soli, biorąc pod uwagę, że każda z soli jest spożywana w niewielkich ilościach, nawet jeśli zawiera inne składniki mineralne od pozostałych.
Co z tą solą?
Według badań realizowanych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności około 75% spożywanej przez nas soli pochodzi z kupowanych przez nas produktów spożywczych.
Tym samym sól znajdziemy w takich produktach, jak:
– wędliny, kiełbasy, konserwy;
– ryby;
– wyroby piekarskie (chleb, bułki itp.);
– sery;
– gotowe sosy, majonez;
– konserwy warzywne;
– słone przekąski (chipsy, paluszki, płatki kukurydziane);
– leki oraz suplementy diety.
Bez soli niemożliwe byłoby ludzkie życie, gdyż sól reguluje zawartość wody w tkankach, a także zapewnia prawidłowe funkcjonowanie komórek. Jednakże istotne jest, żeby unikać produktów wysoko przetworzonych i dodatkowo ,,dosalania” potraw, gdyż jej ogromną ilość znajdziemy w produktach, które spożywamy na co dzień. Przy czym ze względu na ryzyko zahamowania pracy tarczycy odradza się spożywanie soli z dodatkiem fluoru.
Bez względu na to, jaką sól wybierzemy, powinniśmy zachować przede wszystkim zdrowy rozsądek. Wszystkie składniki w nadmiarze nie będą służyły naszemu organizmowi. Biorąc pod uwagę dostępność różnego rodzaju soli, możemy stale eksperymentować i wykorzystywać inne jej odmiany. Niezależnie, jaką sól wybierzemy, wszystkie z nich składają się przede wszystkim z chlorku sodu (w ok. 95% bez względu na rodzaj).
Jak ograniczyć ilość soli w codziennej diecie?
Przede wszystkim ogranicz dodawanie soli podczas przygotowywania posiłków. Sól staraj się dodawać dopiero pod koniec gotowania.
Warto, zamiast soli używać świeżych i suszonych ziół, które również wpływają na smak (można spróbować przygotować różne mieszanki ziół z dodatkiem soli).
Zastąp NaCl solą sodową i potasową (mieszanina KCl i NaCl). Jeśli idziesz na zakupy, sprawdzaj skład i wybieraj produkty cechujące się niższą zawartości soli.
