Zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej, osoby, które wymagają całodobowej opieki z powodu wieku, choroby bądź niepełnosprawności, a co się z tym wiąże, niemogące samodzielnie funkcjonować na co dzień a usługi opiekuńcze nie są możliwe do realizacji ich potrzeb, mają prawo do umieszczenia ich w domach pomocy społecznej.
Czym są Domy Pomocy Społecznej?
Z reguły takie placówki mają zastąpić rodzinę w jej obowiązkach opiekuńczych, w sytuacjach, gdy członek rodziny wymaga całodobowej opieki, a oni nie są w stanie jej sprawować bądź w sytuacji, gdy dana jednostka nie ma rodziny, a takiej pomocy potrzebuje.
Tym samym oferta Domów Pomocy Społecznej jest przeznaczona dla osób starszych, które nie posiadają odpowiednich warunków do samodzielnej egzystencji w miejscu ich zamieszkania, biorąc pod uwagę:
– sytuację życiową;
– występujące schorzenia;
– wiek;
– warunki rodzinne, mieszkaniowe, a także materialne.
Publiczne Domy Pomocy Społecznej są prowadzone przez władze gminy lub powiatu.
Czy w każdym Domu Pomocy Społecznej realizowane są takie same potrzeby?
Domy Pomocy Społecznej mają określone profile i są często skoncentrowane na danym problemie występującym u jednostki. Tym samym można wyróżnić domy dla osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, przewlekle somatycznie chorych, dla osób w wieku podeszłym, a także uzależnionych od alkoholu i inne.
Jak dostać się do Domu Pomocy Społecznej?
Przyjęcie do domu pomocy społecznej jest uzależnione od spełnienia określonych kryteriów zdrowotnych. W praktyce najpierw należy zweryfikować, czy aby na pewno dana osoba nie może skorzystać z pomocy środowiskowej – usług opiekuńczych – które są dostępne w miejscu jej zamieszkania. Jeśli nie ma takiej możliwości, wówczas zostaje uruchomiona procedura umieszczenia w domu pomocy społecznej. Zazwyczaj osoby, które są samotne i potrzebują stałej opieki, mają największe szanse na otrzymanie tego typu wsparcia – przyjęcia do placówki. Zdarza się, że w danym domu pomocy społecznej nie ma miejsca, wówczas osoba zostaje wpisana na listę osób oczekujących. Jeśli taki proces trwa dłużej niż 3 miesiące, jednostka jest kierowana do innego ośrodka, znajdującego się najbliżej miejsca zamieszkania.
Oczywiście, wszczęcie postępowania jest możliwe dopiero po złożeniu niezbędnego wniosku realizowanego przez osobę zainteresowaną bądź jej opiekuna prawnego. Wniosek składa się w ośrodku pomocy społecznej wedle miejsca zamieszkania osoby, która ubiega się o skierowanie.
W momencie, gdy o umieszczenie ubiega się opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej, właściwą do złożenia wniosku jest gmina, w której on koncentruje swoje działania.
Jeśli chodzi o osoby bezdomne, właściwym miejscem odnośnie złożenia wniosku jest miejsce zameldowania tej osoby na pobyt stały.
Kto kieruje do domu pomocy społecznej?
Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej oraz o umieszczeniu domu pomocy społecznej oraz decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje ośrodek pomocy społecznej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej, w dniu jej kierowania.
Podstawą do podjęcia decyzji jest wizyta pracownika socjalnego i przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania klienta.
Jak wygląda taki wniosek?
W danej placówce może obowiązywać określony wzór wniosku, który zazwyczaj zawiera podstawowe dane osoby, która ubiega się o umieszczenie w domu pomocy społecznej (miejsce zamieszkania, informacje na temat przychodu, zatrudnienia), uzasadnienie, dlaczego chce ubiegać się o umieszczenie w domu pomocy społecznej, a także zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, zaświadczenie lekarza psychiatry, a także psychologa. Informacji na temat wniosku warto szukać w gminie, w której dana osoba mieszka bądź w Internecie na stronach miejskich ośrodków pomocy społecznej.
Przykład: https://mops.wroclaw.pl/do-pobrania/wnioski-i-regulaminy/151-skierowanie-do-domu-pomocy-spolecznej-druki
Jaki jest koszt pobytu w Domu Pomocy Społecznej?
W ubiegłym roku średni koszt pobytu w Domu Pomocy Społecznej wynosił oko 3500 – 6000 złotych, w zależności od standardu, a także profilu placówki.
Osoby starsze, które nie mają żadnego dochodu, mogą liczyć na pokrycie kosztów pobytu ze środków gminy.
Kto zgodnie z przepisami ma obowiązek wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej?
Obowiązek wnoszenia opłaty ciąży w pierwszej kolejności na mieszkańcu domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, następnie małżonek i w dalszej kolejności zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki) przed wstępnymi (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), a dalej gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Jednakże opłata za pobyt w placówce nie może być większa niż 70% dochodu mieszkańca. Dalej, małżonek osoby skierowanej do DPS, jak również jego zstępni i wstępni są zobowiązani do wnoszenia opłaty w sytuacji, gdy ich dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego określonego w ustawie odpowiednio dla osoby samotnie gospodarującej lub przypadającego na osobę w rodzinie. Jednakże kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium.
W praktyce zazwyczaj dochodzi do pobrania od mieszkańca domu pomocy społecznej 70 proc. wypłaconej emerytury bądź renty, co jednak zazwyczaj nie wystarcza na pokrycie w całości kosztów związanych z pobytem w placówce. Wówczas organ zwraca się o pokrycie różnicy do dalszych obowiązanych.
Kto ustala średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej?
Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym ustala starosta. Analogicznie średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym ustala wójt (burmistrz, prezydent miasta), zaś o zasięgu regionalnym – marszałek województwa. Te informacje są ogłaszane w wojewódzkim dzienniku urzędowym nie później niż do dnia 31 marca każdego roku. Koszt ten stanowi podstawę do ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opublikowane. Do tego czasu odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej ustala się na podstawie ogłoszenia z roku poprzedniego.
Czy istnieją jakiekolwiek ulgi bądź zniżki w opłatach za korzystanie z Domu Pomocy Społecznej?
Istnieje możliwość częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat za pobyt (na wniosek osoby wnoszącej opłatę), co następuje po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego. Dzieje się tak, jeśli:
- osoby wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
- występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
- małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.
Osoby ze statusem Członka Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej są zwolnione z opłat w wysokości 70 proc. świadczenia.
Proponowane zmiany w prawie
Stale pojawiają się postulaty, aby do ustawy o pomocy społecznej wprowadzić uwzględnianie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej majątku mieszkańca. Jednakże wprowadzenie takiej zmiany budzi poważne wątpliwości w zakresie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. W chwili obecnej składniki i wartość majątku nie wpływają na wysokość wnoszonej odpłatności. Tym samym osoba, która zostaje skierowana do domu pomocy społecznej, ma prawo do swobodnego dysponowania majątkiem (niezależnie, czy chce go komuś darować, sprzedać bądź wydzierżawić), jeśli jednak z tego majątku osiąga dochody (np. jeśli wynajmuje lokal mieszkalny), to dochód ten jest brany pod uwagę przy ustalaniu odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. Idąc dalej, jeśli dany mieszkaniec domu pomocy przechowuje środki pieniężne na oprocentowanym koncie, odsetki od tych środków są jej dochodem w myśl przepisów prawa. Ale same oszczędności ulokowane na koncie bankowym nie są dochodem i nie mogą być brane przy ustalaniu odpłatności, nawet jeśli wyraziłaby ona taką zgodę.
Jedną z przesłanek za niewprowadzaniem zmian ma być fakt, iż osoba skierowana do domu pomocy społecznej nie musi przebywać w nim do końca życia. A co się z tym wiąże, w przypadku utraty choćby części majątku, mogłaby stracić możliwość powrotu do środowiska, w którym zamieszkiwała wcześniej.
