W życiu człowieka przychodzą takie chwile, w których pragnie on zdecydować, co stanie się z wszystkimi jego dobrami zgromadzonymi przez lata. Mimo iż polskie prawo oferuje wiele rozwiązań w tym zakresie, nadal sporządzenie testamentu nie jest standardem. Ten dokument zawierający ostatnią wolę modyfikuje ustawowy krąg dziedziczenia i powołuje do spadku konkretne osoby bądź organizacje. Na pytania dotyczące prawa spadkowego odpowiada radca prawny Bartosz Stasik.
Wiele osób starszych waha się, czy sporządzać testament, jak Pan sądzi, z czego wynikają te obawy?
Bartosz Stasik: Obawy związane ze sporządzeniem testamentu często wynikają z braku wiedzy na ten temat oraz z mitów krążących w społeczeństwie. Starsze osoby mogą obawiać się, że testament to formalność, która skomplikuje sprawy spadkowe, a także że jego sporządzenie jest kosztowne i czasochłonne. Często również istnieje lęk przed konfrontacją z myślą o własnej śmierci, co psychologicznie może być trudne do zaakceptowania.
Jakie przydatne wskazówki wskazałby Pan osobom piszącym testament po raz pierwszy?
Bartosz Stasik: Przede wszystkim, warto zasięgnąć porady radcy prawnego, aby upewnić się, że testament jest sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, czy sporządzić go w formie aktu notarialnego u notariusza. Ważne jest, aby jasno i precyzyjnie określić swoje życzenia dotyczące podziału majątku, unikać ogólników i dwuznaczności. Należy również pamiętać o podpisaniu testamentu własnoręcznie oraz opatrzyć go datą. Dobrze jest także regularnie aktualizować testament w razie zmian w sytuacji rodzinnej lub majątkowej.
Czy można tworzyć testamenty wspólne, np. przez małżonków?
Bartosz Stasik: Polskie prawo nie przewiduje możliwości sporządzenia testamentu wspólnego, na przykład przez małżonków, ale daje możliwość sporządzenia dwóch osobnych testamentów zgodnie z założeniem – jeżeli ja umrę pierwszy, to mój spadek dziedziczysz Ty i vice versa, jest to potocznie nazywany testament wzajemny. Każda osoba musi sporządzić swój własny testament. Jest to związane z zasadą indywidualności testamentu, która ma na celu uniknięcie komplikacji prawnych oraz zapewnienie jasności w zakresie dziedziczenia.
Zdarza się, że do przygotowania testamentu skłaniają nas osoby, które mają w tym „pewien interes”. Jak sobie radzić w takich sytuacjach?
Bartosz Stasik: W takich sytuacjach ważne jest, aby zachować szczególną ostrożność. Zaleca się skonsultowanie się z niezależnym radcą prawnym, który może pomóc ocenić, czy nasze decyzje są wolne od nacisków zewnętrznych. Najlepszym rozwiązaniem jest sporządzenie testamentu u notariusza, co zapewnia dodatkową warstwę ochrony przed potencjalnym wpływem osób trzecich.
Czy warto sporządzić testament u notariusza?
Bartosz Stasik: Sporządzenie testamentu u notariusza ma wiele zalet. Po pierwsze, notariusz gwarantuje, że testament jest sporządzony zgodnie z prawem i jest ważny. Po drugie, notarialny testament jest trudniejszy do podważenia w sądzie. Ponadto notariusz przechowuje oryginał testamentu, co zapobiega jego zgubieniu lub zniszczeniu. Jest to szczególnie istotne, jeśli obawiamy się o bezpieczeństwo naszego dokumentu.
Czy stan zdrowia może być powodem do stwierdzenia nieważności testamentu?
Bartosz Stasik: Tak, stan zdrowia, a dokładniej stan umysłu testatora w momencie sporządzania testamentu, może być podstawą do stwierdzenia jego nieważności. Jeśli osoba sporządzająca testament była w stanie uniemożliwiającym świadome i swobodne podjęcie decyzji, np. wskutek choroby psychicznej, demencji czy wpływu substancji odurzających, testament może być uznany za nieważny. W takich przypadkach konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych sądowych, którzy ocenią stan umysłu testatora w chwili sporządzania dokumentu.
