Na koniec ubiegłego roku w Polsce odnotowano 872,6 tys. emerytów z przyznanym świadczeniem z ZUS, którzy kontynuowali aktywność zawodową i tym samym podlegali ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu – wynika z danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dla porównania, pod koniec 2023 roku takich osób było 854 tys., co potwierdza utrzymujący się wzrostowy trend.
W ciągu ostatniej dekady liczba pracujących emerytów wzrosła aż o blisko 52 proc. – w 2015 roku wynosiła około 575 tys. Tylko na przełomie 2024 i 2025 roku wśród pracujących seniorów przeważały kobiety – było ich 507 tys., co stanowiło 58,1 proc. tej grupy. Średni wiek dorabiających emerytek wynosił 66,3 roku, podczas gdy wśród mężczyzn było to 69,2 roku. Średnia wieku ogółem wyniosła 67,5 roku.
Jak wskazuje Sebastian Szczurek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie opolskim, najwięcej zawodowo aktywnych emerytów mieszka w województwach mazowieckim i śląskim. Najmniej – w opolskim, co wiąże się z faktem, że jest to region o najniższej liczbie mieszkańców. W skali całego kraju województwo opolskie odpowiada za 2,3 proc. pracujących emerytów.
Średnio w Polsce na 1000 osób z emeryturą przyznaną z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, 137 osób nadal pozostaje aktywnych zawodowo. Liderem w tym zestawieniu jest województwo mazowieckie, gdzie aż 166 na 1000 emerytów kontynuuje pracę zarobkową. Najrzadziej na rynek pracy wracają emeryci z województwa podkarpackiego – 91 na 1000. Z kolei w województwie opolskim pracuje 129 emerytów na każde 1000, co oznacza wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.
W jakiej formie są zatrudnieniu pracujący emeryci?
Z danych ZUS wynika również, że największą grupę pracujących emerytów stanowią osoby zatrudnione na umowę o pracę – 38,4 proc. Na drugim miejscu znajdują się osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (29,6 proc.), a na trzecim – pracujący na umowę zlecenie (26 proc.).
W przypadku emerytów objętych zarówno ubezpieczeniem zdrowotnym, jak i emerytalnym oraz rentowym, dominują osoby pracujące na umowę o pracę – stanowią one aż 59,2 proc. Tych, którzy pracują na umowę zlecenie, jest 35,1 proc. Jak zaznacza ZUS, kobiety częściej decydują się na kontynuowanie pracy po przejściu na emeryturę. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że ich świadczenia są zwykle niższe niż emerytury mężczyzn – co jest efektem niższych zarobków, krótszego stażu pracy i niższego o pięć lat wieku emerytalnego. Dlatego panie częściej podejmują dodatkową pracę w celu uzupełnienia domowego budżetu.
Kompetencje starszych pracowników
Z badań przeprowadzonych wśród osób powyżej 50. roku życia wynika, że ich samoocena kompetencji jest zróżnicowana i zależy od rodzaju umiejętności. Ogólnie rzecz biorąc, starsi pracownicy wyżej oceniają swoje kompetencje miękkie niż techniczne (twarde). Osoby starsze uważają swoje wieloletnie doświadczenie zawodowe i życiowe za jeden z najważniejszych atutów. Znają dobrze procedury, potrafią rozwiązywać konflikty i podejmować decyzje w oparciu o praktykę. Często twierdzą, że są dobrze zorganizowane, potrafią planować działania i zarządzać swoim czasem. Starsi pracownicy często wykazują się samodzielnością i odpowiedzialnością za powierzone zadania, są także postrzegani jako lojalni wobec firmy, rzadziej zmieniają pracodawcę, co świadczy o ich stabilności i sumienności. Potrafią także dobrze współpracować w zespole i chętnie dzielą się swoją wiedzą z młodszymi kolegami, wykazując wysokie umiejętności interpersonalne i zdolność do rozwiązywania konfliktów.
Z drugiej strony, osoby starsze częściej oceniają swoje kompetencje w zakresie technologii i języków obcych jako słabsze. Zdecydowana większość osób 50+ deklaruje brak znajomości języków obcych lub bardzo niski poziom, szczególnie języka angielskiego, co stanowi barierę w dostosowaniu się do wymogów współczesnego rynku pracy. Ponadto umiejętności cyfrowe i technologiczne (ICT) są obszarem, który, według nich, wymaga poprawy. Osoby starsze często czują się niepewnie w obszarze nowych technologii, takich jak obsługa komputera, smartfona, oprogramowania biurowego czy narzędzi online. Towarzyszy temu lęk przed nowinkami technologicznymi i obawa przed kompromitacją. Z kolei, choć wielu starszych pracowników wykazuje dużą otwartość, część deklaruje trudność w adaptowaniu się do dynamicznych zmian w środowisku pracy. Praca pod presją czasu lub w trybie wielozadaniowym bywa dla nich wyzwaniem.
Różnice w samoocenie kompetencji są również widoczne w podziale na grupy wiekowe. Osoby w wieku 50-59 lat zazwyczaj lepiej oceniają swoje kompetencje niż osoby powyżej 60. roku życia. Wraz z wiekiem rośnie liczba osób deklarujących brak umiejętności komputerowych i językowych. Starsi pracownicy często nie wierzą, że ich kompetencje są nadal potrzebne lub doceniane przez pracodawców, co obniża ich samoocenę.
Pozytywna samoocena w zakresie umiejętności interpersonalnych może stanowić fundament do dalszego rozwoju, zwłaszcza jeśli zostanie wsparta przez odpowiednie szkolenia. Z kolei niska samoocena w obszarze kompetencji cyfrowych może zniechęcać do udziału w kursach, dlatego tak ważne jest odpowiednie wsparcie i motywacja, aby osoby starsze nie rezygnowały z nauki. Szkolenia dla tej grupy powinny uwzględniać ich tempo pracy, potrzeby oraz bariery psychologiczne, takie jak lęk przed ośmieszeniem czy obawy związane z uczeniem się nowych rzeczy.
Gdzie pracują osoby w wieku poprodukcyjnym?
Wśród branż, w których najczęściej zatrudniani są emeryci, dominują:
-
opieka zdrowotna i pomoc społeczna — emeryci stanowią tu 15,6% wszystkich pracujących w tej branży.
-
handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych — w tej kategorii emeryci stanowią 13,6% pracujących.
-
edukacja — wzrost liczby pracujących emerytów w tym sektorze wyniósł w pierwszych trzech miesiącach 2023 roku 9,9% w porównaniu z poprzednim okresem.Emeryci zazwyczaj zatrudniani są w mniejszych firmach. Najmniej osób w wieku poprodukcyjnym zatrudnionych jest w branży informacji i komunikacji, gdzie ich udział wśród ogółu pracujących wynosi zaledwie 1%. Wynika to z szybkiego postępu technologicznego oraz trudności, jakie osoby starsze mogą napotkać w nadążaniu za nowinkami. Niski odsetek, wynoszący 3%, występuje również w przemyśle i budownictwie, gdzie często wymagana jest dobra kondycja fizyczna.
