Coraz więcej polskich seniorów traktuje wiek tylko jako liczbę. Osoby starsze chcą prowadzić aktywne życie, utrzymywać regularne kontakty z rodziną i przyjaciółmi oraz angażować się w różnorodne inicjatywy społeczne. Takie zaangażowanie ma szansę uchronić ich przed samotnością i wykluczeniem, które z kolei mają negatywny wpływ na samopoczucie. A jak wynika z raportu „Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce” Fundacji SeniorApp, poziom dobrostanu psychicznego seniorów pozostaje alarmująco niski.
Fundacja SeniorApp przeprowadziła kolejną edycję badania pt.: „Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce”, którego celem było m.in. przeanalizowanie poziomu aktywności społecznej i relacji najstarszej części społeczeństwa oraz pomiar jakości ich życia. Wyniki przedstawione w najnowszym raporcie zostały zaprezentowane podczas konferencji ,,Pomyślne starzenie – co możemy zrobić dla polskich seniorów?”.
Seniorzy a samotność
Jak pokazują wyniki badania, większość seniorów deklaruje umiarkowany poziom samotności – taką odpowiedź wskazało 57% mężczyzn i 56% kobiet. Niemal połowa respondentów (41%) przyznaje, że mieszka sama, a podobny odsetek – z tylko jedną osobą. Kiedyś popularne rodziny wielopokoleniowe dziś należą raczej do rzadkości – z więcej niż trzema osobami mieszka jedynie 10% badanych. Jednocześnie seniorzy utrzymują regularne kontakty towarzyskie. Prawie połowa badanych spotyka się z rodziną lub przyjaciółmi co najmniej raz
w tygodniu – odpowiednio 48% i 44% respondentów.
– Na dobrostan życia osób starszych składa się wiele czynników, wśród których istotną rolę odgrywają relacje społeczne. Zapobiegają one samotności i marginalizacji seniorów.
W polskiej tradycji i kulturze szczególną rolę odgrywają więzi rodzinne. Rodzina jest podstawowym miejscem budowania i kultywowania relacji. Dzieje się tak mimo zachodzących przemian społecznych i demograficznych – powiedziała dr Elżbieta Ostrowska, przewodnicząca Zarządu Głównego Polskiego Związku Emerytów i Rencistów orz członkini Rady ds. Polityki Senioralnej.
– Co czwarta osoba spotyka się z rodziną kilka razy w roku lub rzadziej. Może to świadczyć
o postępującym osamotnieniu, emigracji członków rodziny, a także barierach zdrowotnych czy transportowych […]. Warto rozwijać lokalne inicjatywy wspierające więzi międzypokoleniowe. Mogą być to programy wolontariatu rodzinnego, spotkania międzypokoleniowe czy wsparcie w dojazdach. Potrzebne są też działania, które ułatwią kontakt na odległość, np. pomoc
w obsłudze telefonu, internetu. Regularne kontakty z bliskimi to nie tylko lepszy nastrój,
ale i dłuższe, zdrowsze życie – zwróciła uwagę Marta Sadurska, dyrektorka Centrum Usług Społecznych „Społeczna Warszawa”.
Samopoczucie osób starszych
W badaniu „Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce” 2025 poddano analizie również subiektywne poczucie dobrostanu osób starszych. Do oceny samopoczucia wykorzystano skalę dobrostanu opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO-5). To krótki, standaryzowany test, pozwalający ocenić faktyczny poziom samopoczucia psychicznego. Z zebranych danych wynika, że mężczyźni we wszystkich grupach wiekowych czują się lepiej niż kobiety, a ich dobrostan wzrasta wraz z wiekiem, podczas gdy u kobiet pozostaje na zbliżonym poziomie. Mimo tych różnic, ogólny obraz nie napawa optymizmem – wyniki wskazują na niski poziom samopoczucia wśród seniorów, co może świadczyć
o podwyższonym ryzyku obniżonego nastroju, a nawet rozwoju depresji.
– Dane są alarmujące. Wynika z nich, iż najwyższy uzyskany średni parametr dla wszystkich grup wiekowych wynosi 12,19 (mężczyźni w wieku 70–79 lat), podczas gdy według opracowania WHO każdy wynik poniżej wartości 13 oznacza poważne ryzyko depresji. Możemy zatem stanowczo stwierdzić, iż mamy do czynienia z bardzo poważnym wyzwaniem społecznym. Specjalną uwagę powinniśmy zwrócić na kobiety. W każdej z grup ich poziom samopoczucia psychicznego jest znacząco niższy – a w przedziale wiekowym 70-79 lat, różnica wynosi niemal 20% (19,86%) – powiedział Konrad Schroeder, pomysłodawca inicjatywy „Moc dla Seniora”.
– W przypadku seniorów kluczowe jest wspieranie ich zarówno poprzez profilaktykę zdrowotną, jak i działania wzmacniające kondycję psychiczną. Istotny jest łatwy dostęp do psychologa, aktywności społecznych i programów edukacyjnych – zaznaczyła Marta Sadurska, dyrektorka Centrum Usług Społecznych „Społeczna Warszawa”.
Starość odsunięta w czasie
Zgromadzone dane pokazują jednak, że wiek chronologiczny nie zawsze odzwierciedla rzeczywiste samopoczucie seniorów. Na pytanie „Na ile lat się Pan/Pani czuje?” niemal połowa respondentów (48%) odpowiedziała, że czuje się młodziej niż wskazuje na to ich metryka. Dla 41% badanych wiek odczuwany pokrywa się z wiekiem rzeczywistym, natomiast tylko 11% osób deklaruje, że czuje się jakby miało więcej lat.
– Granice starości się przesuwają i coraz więcej osób w zaawansowanym wieku prowadzi aktywne życie, a społeczne stereotypy mogą za tymi zmianami nie nadążać […]. Ludzie starsi różnią się równie mocno jak młodzi, a przede wszystkim dalej marzą, planują, angażują się
w różne sprawy, nawet jeśli z czasem sił mają mniej. Dlatego ważne jest, by nie myśleć
o osobach starszych jak o jednolitej grupie, którą w największym stopniu określa wiek. Potrzebujemy znacznie bogatszego obrazu pokoleń 60, 70, 80 i 90 latków w przestrzeni publicznej, z podkreśleniem ich różnorodności, prawa do realizacji własnego potencjału oraz aktywnego udziału w życiu społecznym – powiedziała Katarzyna Scheer, prezeska Fundacji Biedronki.
Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce
Fundacja SeniorApp już od 5 lat prowadzi badania, których wyniki publikuje w raporcie pt.: „Ocena potrzeb w zakresie wsparcia dla Seniorów w Polsce”. Dokument ma na celu wskazanie najważniejszych wyzwań i oczekiwań osób starszych wobec państwa i społeczeństwa. Najnowsza edycja raportu obejmuje nie tylko zagadnienia dotyczące jakości życia oraz życia społecznego seniorów, ale również tematykę związaną ze zdrowiem i cyfryzacją. Wszystkie wydania raportu publikowane od 2021 roku są dostępne do pobrania na stronie seniorapp.pl.
