Dbanie o zdrowie, w tym aktywność fizyczna i odpowiednie odżywianie, to nie wszystkie najważniejsze elementy pozwalające na utrzymanie sprawności i pełnię sił w późniejszych latach życia. Kluczem jest profilaktyka, czyli przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom i zagrożeniom, których we współczesnym świecie nie brakuje.
Okazuje się jednak, że mimo pozytywnego stosunku do badań profilaktycznych, wciąż badamy się niechętnie, a głównymi czynnikami skłaniającymi do wizyty u lekarza jest występowanie niepokojących objawów i złe samopoczucie. W ten sposób wielokrotnie diagnoza jest stawiana za późno, w momencie, gdy choroba jest już zaawansowana, a wielu zmian nie da się odwrócić. Regularne badania zapewniają możliwość wykrycia pierwszych symptomów choroby i zastosowanie leczenia, dzięki któremu możemy nadal cieszyć się życiem.
Jakie badania i jak często warto wykonywać?
Każda zdrowa osoba, niezależnie od wieku, powinna raz w roku wykonać podstawowe badania krwi – morfologię, OB, stężenie glukozy i ogólne badanie moczu. Ważna może okazać się również kontrola ciśnienia tętniczego, wagi i przeprowadzenie badań ogólnych przez internistę. Poziom elektrolitów, czyli potasu, sodu, magnezu, fosforu i wapnia, powinniśmy badać raz na trzy lata, zaś stężenie cholesterolu we krwi, jego frakcji (HDL i LDL) i poziom trójglicerydów – raz na pięć lat. Kontrolować powinniśmy również jamę brzuszną, wykonując USG co trzy do pięciu lat, a raz na pięć lat przeprowadzić RTG klatki piersiowej. Nie zapominajmy o uzębieniu i sprawdzaniu jego stanu co pół roku podczas wizyty u stomatologa.
Wraz z wiekiem stan zdrowia wymaga częstszych kontroli, a także bardziej szczegółowych badań profilaktycznych. Wskazuje się, że po 40. roku życia raz na dwa lata konieczne staje się udanie do okulisty i przeprowadzenie badania dna oka, a także ciśnienia śródgałkowego. Podobnie raz na trzy lata powinniśmy wykonać EKG, a gastroskopię raz na pięć lat. Istotne może okazać się wykonanie testu na obecność krwi utajonej w kale. Szczególnie po 50. roku życia, powinniśmy poddać się kolonoskopii przesiewowej, która może uratować nas przed rakiem jelita grubego stanowiącego jeden z najczęstszych nowotworów u człowieka.
Badania a płeć
Regularne badania są dostosowane również do płci. Kobiety w celu jak najwcześniejszego wykrycia nowotworów kobiecych, w tym raka piersi i narządów rodnych, powinny poddawać się badaniom ginekologicznym. Profilaktykę będzie stanowiło samobadanie piersi, a także badanie palpacyjne przeprowadzane przez lekarza. Wykonywanie USG piersi i mammografii powinno odbywać się raz na 2 lata po ukończeniu 40 roku życia, zaś po 50 roku życia, co roku powinno wykonywać się USG przezpochwowe.
O ile kobiety częściej udają się do lekarza i podejmują działania profilaktyczne, o tyle gorzej jest w grupie mężczyzn. Panowie unikają badań profilaktycznych i z trudem przychodzi im stawianie się na wizyty kontrolne. Mężczyźni co dwa-trzy lata powinni zgłaszać się do lekarza na badanie jąder. Ryzyko zmian w gruczole krokowym wzrasta wraz z wiekiem, dlatego istotne jest regularne odwiedzanie urologa. Dalej, bo po 50 roku życia ważne jest oznaczanie antygenu PSA służącemu wykryciu raka prostaty.
Programy profilaktyczne za darmo?
Wiele z badań jest możliwych do wykonania bez dodatkowych kosztów, w ramach określonych programów Narodowego Funduszu Zdrowia. Więcej informacji na ich temat można znaleźć na stronie: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/.
Jeśli zdarza nam się zapomnieć o badaniach albo nie wiemy, jakie badania mogłyby być dla nas wskazane, warto skorzystać ze specjalnego kalendarza badań w ramach akademii NFZ. Wystarczy wejść na stronę: Akademia NFZ – kalendarz badań zaznaczyć płeć i wiek. Kalendarz generuje listę badań, zaleceń oraz informuje, do jakiego lekarza należy się udać.
